Senność w trakcie dnia zdarza się każdemu. Czasem tłumaczymy ją zmianami ciśnienia, czasami niedospaniem, a w większości przypadków – zbyt dużą ilością pracy i stresem. O ile takie stany rzeczywiście nam się „zdarzają”, a nie występują cyklicznie, o tyle możemy uznać, że sytuacja nie wymaga szerszego rozpoznania. Niestety, hasła „ciągłe zmęczenie i brak energii”, „senność w ciągu dnia” czy „senność i zmęczenie” to jedne z częściej wyszukiwanych fraz za pośrednictwem Google. Czy jest się czym martwić?
Rozpoznanie
W krajach rozwiniętych zbyt częste odczuwanie zmęczenia w ciągu dnia jest nagminnie zgłaszaną dolegliwością zdrowotną. Aż 25 proc. dorosłych skarży się na nie przez kilka dni w miesiącu, 14 proc. kilka dni w tygodniu, a 8 proc. niemalże każdego dnia. Warto również podkreślić, że nadmierna senność jest groźniejsza w skutkach niż… bezsenność. Brak koncentracji naraża na trudności w szkole i w pracy, zakłóca poprawne funkcjonowanie mylone niejednokrotnie z lenistwem, a także zwiększa ryzyko zaburzeń na tle metabolicznym (cukrzyca czy otyłość). Pierwszym krokiem w poprawnej diagnostyce stanu jest zalecenie wydłużenia czasu snu. Należy spać nieprzerwanym rytmem minimum 8 godzin przez co najmniej 4 tygodnie. Jeśli objawy nie ustępują, a my nadal ziewamy podczas codziennych, niewymagających wysiłku czynności, to należy wykonać badania w kierunku: cukrzycy, chorób nerek, przewlekłych stanów zapalnych, niedoczynności tarczycy, chorób wątroby, ale także depresji i zaburzeń psychicznych. To jednak skrajne przypadki, których zaburzenia snu są niewielką częścią objawów. Przyczyny mogą leżeć w zupełnie innych przypadłościach.
Bezdech senny
Obturacyjny bezdech senny (OBS), to choroba charakteryzująca się epizodami zatrzymania lub ograniczenia przepływu powietrza w drogach oddechowych przy wzmożonej pracy mięśni w okolicach gardła. Właśnie dlatego, bardzo częstym objawem, niejednokrotnie ignorowanym, jest głośne, nieregularne chrapanie przerywane ciszą. Charakterystyczne są również nagłe wybudzenia połączone z poniesionym tętnem. Bezdech senny to również objawy dziennie, takie jak nadmierna potliwość, ból głowy, drażliwość, nerwowość i suchość w ustach. OBS objawia się także zasypianiem podczas prostych czynności, takich jak czytanie gazety czy oglądanie telewizji.
Hipersomnia
Hipersomnia to z kolei patologicznie wzmożona senność, która nie przemija nawet zaraz po przebudzeniu lub pojawia się podczas angażującej czynności. Osoby cierpiące na hipersomnię, zasypiają w najmniej spodziewanym momencie, dlatego w tym przypadku mówi się o „atakach snu”. Trudności w koncentracji, czy brak energii to pozornie niegroźne symptomy, jednak wiążą się z nimi ogromne niebezpieczeństwa, np. ryzyko zaśnięcia podczas prowadzenia samochodu. Liczne wybudzenia w nocy prowadzą do senności w ciągu dnia, ponieważ sen osoby z hipersomnią jest nieefektywny i nie przynosi realnego wypoczynku.
Otyłość
Nieodpowiednia waga i wysoki poziom tkanki tłuszczowej w organizmie to niepozorne, ale bardzo groźne stany w zaburzeniach snu i odczuwaniu zmęczenia. Naukowcy z Penn State Collage of Medicine w swoich badaniach podkreślają, że otyłość taki sam wpływ na zaburzenia naszego snu i wypoczywania jak depresja! Według autorów badania otyłość wywołuje w organizmie ciągły stan zapalny, sprzyjający wydzielaniu cytokin – białek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej organizmu. To właśnie podwyższony poziom cytokin sprawia, że człowiek odczuwa ciągłe znużenie.
Higiena snu
Najbardziej lekceważonym zagadnieniem w przypadku wzmożonej senności w ciągu dnia jest higiena snu – w nocy. To zbiór bardzo prostych czynności, które należy wykonywać lub których lepiej unikać, udając się na spoczynek. Bardzo ważne jest unormowanie godzin kładzenia się do łóżka i wstawanie o stałej godzinie, także w weekendy. Należy także unikać wykonywania w sypialni czynności stresogennych, takich jak odczytywanie maili czy myślenie o pracy. Nie bez znaczenia jest też jakość pościeli, w której śpimy – najlepiej zrezygnować z alergicznych wkładów i zadbać o indywidualny komfort (np. za pomocą kołder sensorycznych/obciążeniowych).
Choć podstawową wiedzę z zakresu higieny snu posiada większość z nas, bardzo ciężko ją zastosować – potrzebna jest bowiem determinacja i przede wszystkim – systematyczność. A o to dzisiaj trudno, nawet w kwestii odpoczynku.
