Zmęczenie odczuwane już w chwilę po przebudzeniu jest oznaką braku odpowiedniej dawki regeneracji poprzedniego dnia lub zwykle większej liczby poprzednich dni. Bycie zmęczonym już od pobudki jest niestety jedynie jednym z wielu objawów niewystarczającej ilości lub jakości (albo obu naraz) odpoczynku. Negatywnych skutków ciągłego biegu bez zapewnienia czasu na relaks jest więcej i mogą mieć poważniejsze konsekwencje. Regeneracja po pracy to nie tylko siedzenie w fotelu i sen. To coś więcej.
Zdrowy sen
Powiedzmy sobie szczerze – nikt z nas nie narzeka na to, że nie ma co zrobić z czasem. Jest raczej na odwrót, czasu wciąż mało. Nieraz chcielibyśmy, by doba miała z osiem godzin więcej, a że się nie da, to aby zdążyć ze wszystkim podkradamy godzin z czasu, który powinniśmy przeznaczyć na sen i odpowiednie przygotowanie do niego. Bo sen to nie tylko po prostu spanie, dzieli się on na fazy (zasypiania, REM, snu płytkiego i głębokiego), które powinny występować w odpowiedniej proporcji. By nie mieć trudności z zasypaniem i dobrze przespać noc, warto przed udaniem się do łózka zadbać o kilka rzeczy.
Temperatura i jakość powietrza będą miały wpływ na to, jak Ci się będzie oddychać podczas snu oraz czy będziesz się wciąż rozkopywać lub zwijać w kłębek, chowając nos pod kołdrę. Dobrze przewietrzona sypialnia z optymalną temperaturą korzystnie wpłyną na jakość snu, dla której znaczenie ma także odpowiednia twardość materaca oraz to, z czego wykonana jest pościel. Jakie jest jej wypełnienie, czy jest hipoalergiczna, dość ciężka i oddychająca. Warto też godzinę przed snem zrezygnować z patrzenia w ekran, a w zamian odprężyć się zabawą z dzieckiem czy psem albo wyjść na krótki spacer.
Dlaczego odpoczynek za dnia jest ważny?
Dla utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego konieczne jest regularne przełączenie się w tryb odpoczynku. Działając wciąż na wysokich obrotach obciążamy organizm, zarówno ciało jak i umysł. Nasz mózg, jak sportowiec potrzebuje regeneracji albo jak komputer restartu. Przez okres wielu godzin dziennie dociera do nas ogromna ilość bodźców dźwiękowych, wizualnych, danych, wątków, informacji. To trzeba przetworzyć, trzeba na to zareagować, część zapamiętać, w coś się zaangażować. Im więcej tego wszystkiego, tym łatwiej o błąd.
Człowiek podlegający zbytniemu obciążeniu zaczyna popełniać błędy. Nie zaplanował dość czasu na odpoczynek; myślał, że odpocznie później, a teraz jeszcze ma coś do zrobienia. Odpoczynek ma bezpośredni wpływ na zdolność koncentracji, nawet kiedy działamy pod presją czasu. Ma także odzwierciedlenie w naszej kreatywności, w umiejętności rozwiązywania problemów i radzenia sobie w stresujących sytuacjach. Osoba nie dość wypoczęta będzie też częściej popadała w konflikty z innymi osobami. W skrajnych sytuacjach jest sfrustrowana lub dopada ją depresja.
Zregenerowany to znaczy działający lepiej
Kiedy jesteśmy wypoczęci podejmujemy lepsze decyzje. Nie działamy wtedy tak często automatycznie, czyli tylko na zasadzie skojarzeń, bez refleksji. Nasze działania i wypowiedzi są lepiej przemyślane i stonowane. Łatwiej przychodzi nam też zapamiętywanie rzeczy i szczegółów, wykazujemy szybszy refleks. Przemyślane decyzje i czyny skutkują tym, że nasze reakcje są bardziej adekwatne. Wówczas to nie nawyki biorą górę, a zdrowy rozsądek, który analizuje sytuację.
Zdrowe reakcje przekładają się znów na zdrowe relacje z otoczeniem, ze współpracownikami, z rodziną, a nawet z przypadkowo spotkanymi ludźmi na ulicy, z którymi weszliśmy w jakąś interakcję. Dobre samopoczucie, jakie jest w znacznej mierze zasługą odpowiedniego jakościowo odpoczynku sprawia, że częściej mamy dobry humor i potrafimy się cieszyć z małych rzeczy. Pamiętajcie, jak bardzo trudno jest nadrobić zaległy odpoczynek. A jeszcze trudniej jest naprawić to, co można zepsuć przejawiając frustrację lub agresję tylko z powodu nadmiernego zmęczenia.
Gdy jesteś zmęczony, nie rozwijasz się
Zaniedbując regenerację organizmu doprowadzamy do pojawienia się problemów ze zdrowiem. Spadek odporności i wzmagające się dolegliwości powodują złe samopoczucie. Tracimy ochotę na aktywność wymagającą zaangażowania naszego umysłu lub mięśni. Zaczynamy gnuśnieć. Popadamy w apatię. Wolne chwile spędzamy jedynie przed telewizorem lub w internecie. Zataczamy błędne koło, ponieważ w ten sposób nadal nie dajemy odpocząć układowi nerwowemu, oczom. Przybieramy niezdrowe pozycje zapominając o niezbędnej dawce ruchu, słońca i świeżego powietrza.
Zmęczeni nie mamy chęci uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich czy wydarzeniach kulturalnych. A nawet gdybyśmy mieli ochotę, to niemoc powtrzyma nas przed zakupem biletów na występ, czy umówieniem się na kawę albo coś zdrowszego. Trudno jest realizować swoje hobby i poświęcać swej pasji, gdy brak nam sił, a przecież nieraz realizacja zainteresowań jest równoznaczna z aktywnym odpoczynkiem. Robienie czegoś, bo to lubimy i tylko (albo chociaż głównie) dlatego pomaga nam w regeneracji, chociaż warto od czasu do czasu po prostu wyłączyć myśli i pogapić się w sufit.
Ile czasu należy odpoczywać?
Jest to oczywiście kwestia indywidualna, a nie zapominajmy, że znaczenie ma, aby odpoczynek był efektywny. Jeśli mamy spokojną pracę, a w życiu się nam w miarę układa, zapewne wystarczy weekend, abyśmy w pełni zregenerowali siły. Gdy jednak praca nasza jest silnie związana z dużą ilością stresu, a czas poza pracą przeznaczamy na obowiązki i załatwianie spraw, to nawet trzytygodniowy urlop nad morzem pomoże nam jedynie na krótką chwilę. Po kilku dniach powrót do codzienności znów doprowadzi do wyczerpania sił.
Dlatego warto nauczyć się odpoczywać na co dzień. Pięć minut co godzinę lub dwie w pracy, pół godziny dziennie w czasie prywatnym. Czas ten poświęć na przyjazną, beztroską rozmowę, na wesołą zabawę z psem. Pójdź do parku, poobserwuj ptaki albo chmury, pospaceruj na boso po trawie, poleż w hamaku, posłuchaj spokojnej muzyki, dźwięku płynącego strumienia lub szelestu liści. Zimą ulep bałwana, wybierz się na łyżwy, spróbuj rozpoznać i ponazywać gwiazdy i gwiazdozbiory. Unikaj czynności, które mogą Cię denerwować, staraj się wybierać takie, które będą wywoływały pozytywne emocje i wspierały relaks. Efektywny odpoczynek ma odprężać i wyciszać.
