Będąc rodzicami często chcemy uchronić swoje dzieci przed wszystkimi bolesnymi czy trudnymi emocjonalnie sytuacjami. Kiedy nasza pociecha zaczyna się bać bez określonej przyczyny, wpadamy w panikę, niejednokrotnie czując bezradność i chęć ucieczki. Trudne emocje to jednak nadal zdrowe i zupełnie normalne stany u każdego człowieka, o których należy rozmawiać i które trzeba głośno nazywać. Jak więc „zdrowo” rozmawiać z dzieckiem o jego lękach?
Choć czasem używamy tych słów wymiennie, to strach i lęk wyrażają inne stany i stanowią odrębne terminy.
Strach to reakcja na konkretne czynniki, realne sytuacje, np. strach przed biegnącym w naszą stronę psem czy przed przejeżdżającymi blisko samochodami. Ten stan jest mobilizujący do działania, np. ucieczki i jest krótkotrwały. Gdy niebezpieczeństwo mija szybko wracamy do emocjonalnej równowagi.
Lęk z kolei opiera się na przewidywaniu zagrożenia, na imaginowaniu tego, co może się wydarzyć czy nas spotkać, np. lęk przed zastrzykiem, lęk przed upadkiem samolotu itd. Lęk jest bardzo subiektywnym odczuciem, związanym z życiowymi doświadczeniami, przekonaniami, ale również z temperamentem.
Warto zaznaczyć, że u dzieci istnieją też lęki rozwojowe, pojawiające się na określonych etapach życia, np. lęk przed hałasem u dwulatków czy przed duchami, potworami u przedszkolaków.
Nie ma jednej i słusznej recepty na rozmowę z dzieckiem, które się boi, jednak mamy kilka sprawdzonych wskazówek, dzięki którym może przebiegać ona łagodniej i efektywniej.
1. Zauważaj i nazywaj lęki
Zamiast zamykać się na emocje dziecka zwrotami typu „nie bój się nie ma czego” czy „taka duża dziewczynka a nie potrafi jeździć na rowerze”, postarajmy się potwierdzaj nasze zainteresowanie emocjami malucha. Możemy to zrobić mówiąc np. „widzę, że cię to przestraszyło”, „boisz się?”, „ale to było straszne, prawda?”. Takie komunikaty pokazują nasze zainteresowanie światem wewnętrznym dziecka oraz naszą gotowość do wsparcia. Co ważne, dajmy dziecku tyle czasu na przeżycie swoich emocji, ile potrzebuje. Nie poganiajmy go zdaniami typu „no już już przestań płakać” czy „starczy już tych łez”. Tutaj najważniejsza jest nasza postawa – pełna akceptacji i empatii.
2. Uszanuj i wspieraj emocje dziecka
W trudnych dla dziecka momentach dobrze jest czasem wyjść ze skóry dorosłego i spróbować patrzeć oczami malucha. Dobrze jest okazywać wsparcie słowami „wyobrażam sobie, jak mocno się bałaś”, „też byłabym przerażona”. Bagatelizowanie lęków sprawi, że dziecko czuje iż jego emocje są nieadekwatne w oczach dorosłego, jak i dziwne czy niepotrzebne. Nie sprzyja to budowaniu poczucia bezpieczeństwa, otwartości dziecka, w sytuacji, kiedy znów zacznie się bać. Podaje także w wątpliwość zaufanie dziecka do samego siebie oraz sprawia, że czuje się ono źle, że nie może sobie poradzić z sytuacją, którą rodzic traktuje jako prostą. W efekcie dziecko pozostaje samotne z własnym problemem.
3. Szukaj sposobów na łagodzenie ataków paniki
Nie zawsze jest tak, że sposób w jaki dziecko wyraża swoje emocje mieści się w ogólnie przyjmowanych standardach. Bywa, że nasza pociecha posiada inny próg emocjonalny, inną wrażliwość i inaczej przepracowuje w głowie swoje stany. Dobrym rozwiązaniem wspierającym może okazać się nie tylko wsparcie emocjonalne, ale także fizyczne. Wielu rodzicom pomogła wymiana zwykłej kołdry na kołdrę obciążeniową. Jak ona działa? Cięższe wypełnienie kołdry sensorycznej pobudza w ciele receptory odpowiedzialne również za wykrywanie zagrożeń. W efekcie, do mózgu dziecka dociera informacja, że jego ciało zlokalizowane w danym miejscu i danym czasie, przez co mechanizmy odpowiedzialne za postawę „uciekaj lub giń” są wyłączane. Kołderka wpływa też na czucie głębokie, przez co mózg interpretuje okrycie tak samo jak przytulenie bliskiej osoby, które działa uspokajająco i kojąco. Okrywanie naszej pociechy kołderką w trakcie ataków paniki lub lęku może wspomóc szybszy powrót do emocjonalnej równowagi. Podobne działanie uspokajające i neutralizujące stres ma olejek z CBD dla dzieci, którego stosowanie wspomaga wyciszanie i relaksowanie przy jednoczesnym wyostrzaniu skupienia.
4. Opowiadaj o swoich doświadczeniach
Dzieci uwielbiają słuchać historii dotyczących rodziców, a tym bardziej takich, w których same mogą się odnaleźć. Właśnie dlatego niezwykle ważne podczas wspierania dziecka w panice czy lęku jest odnoszenie się do swoich emocji z dzieciństwa i sposobów na ich przezwyciężanie. Takie opowiastki będą działały wyciszająco, a dodatkowo wyobraźnia dziecka może rozproszyć złe myśli nadbudowując je historiami rodziców. Dodatkowo, taki zabieg pokazuje, że dziecko nie jest „kimś innym” czy „odmieńcem”, bo każdy się czegoś boi nawet dorośli i nawet(!) mama i tata. Żeby wzmocnić poczucie bezpieczeństwa dziecka, możesz odnosić się także do wszystkich sytuacji, gdzie maluch poradził sobie z przezwyciężeniem kłopotu czy stresu.
