Jak pokazują statystyki, około 90 procent wszystkich zaburzeń snu stanowi bezsenność, która zaliczana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do chorób cywilizacyjnych. Jest ona niezwykle poważnym problemem rodzącym szereg szkodliwych dla naszego organizmu następstw takich, jak chociażby problemy z koncentracją.
Garść statystyk na temat bezsenności
Badania wskazują, że w naszym kraju co czwarta osoba niedosypia, a co druga po przekroczeniu 40 roku życia ma poważne problemy ze snem wymagające pomocy specjalisty. Problem ten znacznie częściej dotyczy kobiet i nasila się w przebiegu zmian hormonalnych w okresie okołomenopauzalnym. Wśród osób cierpiących z powodu bezsenności zdarzają się również pacjenci poniżej 25 roku życia – aż 20 procent z nich boryka się z przewlekłymi problemami ze snem.
Bezsenność – co to takiego?
Do tej pory nie udało się jednoznacznie zdefiniować pojęcia bezsenności. Zawierają się w nim: problemy z zaśnięciem, trudności w utrzymywaniu snu (regularne wybudzanie się w nocy lub wcześnie rano), przedwczesne poranne budzenie się oraz uczucie niewyspania po wybudzeniu i złe samopoczucie w ciągu dnia.
Przyczyny bezsenności
Rozpoznanie bezsenności nie należy do najłatwiejszych, jako że jest to odczucie subiektywne. Postawienie diagnozy opierać może się wyłącznie na przeprowadzonym wywiadzie czy obserwacji pacjenta, a nie na określonych badaniach. W związku z tym, wskazać można jedynie potencjalne przyczyny, z których część stanowi następstwo niezdrowego stylu życia (chodzi tu między innymi o zbyt późne spożywanie posiłków czy nadużywanie alkoholu) oraz nie zachowania higieny snu (zbyt późne kładzenie się spać, za długi wypoczynek).
Czynnikami ryzyka predysponującymi do występowania epizodów bezsenności są:
- wiek (ze względu na zmniejszone wydzielanie melatoniny, z powodu bezsenności częściej cierpią osoby starsze),
- płeć (jak już zostało wspomniane, z problemem tym częściej borykają się kobiety),
- permanentny stres,
- praca zmianowa,
- obciążenia rodzinne.
Skutki bezsenności krótko- i długotrwałej
Krótkotrwała bezsenność skutkować może:
- problemami z koncentracją, czyli umiejętnością (w sposób świadomy lub samoistny) skupienia uwagi i utrzymania jej na określonym przedmiocie, myśli czy zadaniu. Niezdolność do pełnej koncentracji uwagi to najczęściej wynik braku fazy snu o wolnych ruchach gałek ocznych (NREM), kiedy to występują fale delta aktywności elektrycznej ludzkiego mózgi. W tym właśnie okresie niektóre funkcje poznawcze mózgu ulegają procesowi konsolidacji i wzmocnieniu. Regularny, zbyt krótko trwający sen (poniżej 7 godzin), powoduje najczęściej skrócenie objawów występowania fal delta, co skutkuje utrudnioną zdolnością do skoncentrowania się podczas codziennych aktywności. W celu poprawy koncentracji, zaleca się regularną aktywność fizyczną, picie do najmniej 2 litrów niegazowanej wody dziennie oraz wzbogacenie codziennej diety o produkty bogate w magnez, potas, żelazo oraz witaminy z grupy B, a także C, D oraz E. Zalicza się do nich między innymi orzechy włoskie oraz gorzką czekoladę.
- zmęczeniem,
- rozdrażnieniem,
- bólami głowy, spowolnieniem reakcji,
- sennością w ciągu dnia.
Skutki bezsenności długotrwałej to natomiast:
- podwyższenie ciśnienia krwi, co w konsekwencji prowadzić może do rozwoju chorób sercowo – naczyniowych,
- zaburzenia metabolizmu glukozy, co wpływa na zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy
- zwiększenie masy ciała.
Jak długo należy spać?
Najważniejsze są pierwsze trzy godziny snu. Następnie, stopniowo staje się on coraz bardziej płytki. Najbardziej wartościowy dla naszego organizmu jest sen między 22 a 4 rano – to właśnie wtedy dochodzi do regeneracji komórek mózgu i korzystnego dla procesów zapamiętywania porządkowania informacji z całego dnia. W trakcie nocnego odpoczynku dochodzi również do oczyszczania organizmu ze zbędnych produktów przemiany materii i toksyn oraz wzmagania procesów produkcji hormonów niezbędnych do jego prawidłowego funkcjonowania (mowa tu między innymi o progesteronie oraz testosteronie). Regeneracji ulegają wtedy także tkanki skóry.
